Tiểu sử
Giáo sư – Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi sinh ngày 2 tháng 1 năm 1919 tại xã Phú Minh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội và mất ngày 3 tháng 2 năm 2008. Ông là một nhà nghiên cứu dược học nổi tiếng và là “cây đại thụ” của nền y học cổ truyền Việt Nam.
Đỗ Tất Lợi học khoa Dược trường Y Dược toàn cấp Đông Dương trong thời gian 1939 – 1944 thời Pháp thuộc. Sau khi tốt nghiệp ông mở Hiệu thuốc ở phố Hàng Gai, Hà Nội trên biển hiệu không đề tiếng Pháp như thời bấy giờ mà ghi Hiệu thuốc, chỉ rõ khí phách độc lập của dân tộc Việt Nam.
Từ những ngày đầu kháng chiến chống Pháp, dược sĩ Đỗ Tất Lợi trên cương vị Viện trưởng Viện khảo cứu chế tạo dược phẩm Cục quân y, đã đi công tác trên núi rừng Việt Bắc tìm kiếm và sưu tầm các cây thuốc phòng bệnh, chữa bệnh cho bộ đội và nhân dân ta.
Sau ngày hòa bình lập lại, với nhiệm vụ Chủ nhiệm bộ môn dược liệu Trường Đại học Y dược Hà Nội, ông đã nghiên cứu về dược liệu, vị thuốc Việt Nam và các cây di thực từ nước ngoài. Đỗ Tất Lợi có công xây dựng bộ môn về nghiên cứu và tư duy khoa học theo hướng dân tộc hiện đại.
Ông tham giảng dạy trực tiếp và đã biên soạn giáo trình “Dược liệu học và các vị thuốc Việt Nam”. Giáo trình này ngoài sử dụng làm tài liệu giảng dạy cho sinh viên đại học các trường Y Dược trong nước còn được bạn bè quốc tế khối xã hội chủ nghĩa Đông u đón nhận và đánh giá rất cao. Trong thư gửi Bộ Y tế Việt Nam, hai nhà dược học Xô viết đã viết “Một giáo trình xuất sắc về dược liệu học bằng tiếng Việt vừa xuất bản, được các nhà dược học Liên Xô rất chú ý. Đây là một trong số ít sách giáo khoa về cây thuốc vùng Đông Nam Á…”
Sự ra đời của cuốn sách ‘Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam’
Sau mấy chục năm lăn lộn với việc sưu tầm nghiên cứu dược liệu, Đỗ Tất Lợi đã biên soạn được bộ sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” xuất bản đến nay là lần thứ 11. Đây là công trình nghiên cứu rất có giá trị trong nước cũng như đối với quốc tế.
Trên cơ sở cuốn sách này, năm 1968 Hội đồng chứng chỉ (khoa học) tối cao Liên Xô đã công nhận học vị Tiến sĩ khoa học cho dược sĩ Đỗ Tất Lợi.
Năm 1983, bộ sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” được bình chọn là một trong bảy viên ngọc quý của triển lãm sách tại Triển lãm hội chợ sách quốc tế Matxcơva.
Cuốn sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” do Đỗ Tất Lợi viết được đánh giá rất cao trong giới chuyên môn cả trong và ngoài nước.
Vào năm 1968, Giáo sư – Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi được Hội đồng chứng chỉ khoa học tối cao Liên Xô trao bằng tiến sĩ khoa học danh dự vì cuốn sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” được coi là một công trình khoa học lớn về cây thuốc ở Việt Nam và Đông Nam Á.
Vào năm 1964, cuốn sách này đã được hội đồng khoa học của Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp Liên Xô đánh giá: “vừa mang tính khoa học hiện đại, vừa nêu được những giá trị của y học cổ truyền phương Đông, vừa có tính chất bác học, vừa có tính phổ cập bình dân”.
“Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” đã được bình chọn là một trong bảy đầu sách hay nhất trong một hội chợ sách ở Liên Xô cũ (Moskva 1983).
Cuốn sách này được coi là cẩm nang tra cứu cho hầu hết các Dược sĩ Đại học và Bác sĩ Đông y ở nước ta.
Các giải thưởng, huân chương
Vào năm 1980, Đỗ Tất Lợi được phong hàm giáo sư.
Năm 1996, ông được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học Kỹ thuật
Năm 2001, Giáo sư – Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi được tặng thưởng huân chương Độc lập hạng nhì về những cống hiến cho khoa học và đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Các tác phẩm
Giáo trình “Dược liệu học và các vị thuốc Việt Nam”
Tác phẩm tiêu biểu: Những Cây thuốc và Vị thuốc Việt Nam
Trên đây chỉ là hai trong hàng trăm công trình khoa học lớn nhỏ mà giáo sư đã công bố ở trong nước và quốc tế. Các công trình của ông Đỗ Tất Lợi đã được công bố bằng các thứ tiếng như: tiếng Việt, Pháp, Nga, Đức, Rumani…
