Hạt Bông – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi

287
Cây bông có hoa và hạt bông
Cây bông có hoa và hạt bông
Đánh giá

Những cây thuốc và vị thuốc Việt NamĐỗ Tất Lợi

Hạt bông trang 48, tải bản PDF tại đây.

Hạt bông nói đây là hạt của cây bông cho ta sợi để dệt vải. Hạt bông sau khi đã lấy sợi đi rồi, trước khi người ta đổ bỏ đi, gần đây người ta đã dùng ép lấy dầu để thắp và nấu xà phòng hoặc để ăn sau khi đã loại chất gossypola đi rồi.

Hạt của cây bông
Hạt của cây bông

Thành phần hoá học của hạt bông

Trong hạt bông có chừng 17-30% dầu, nếu chỉ tính nhân không tỷ lệ lên tới 35-40%. Dầu hạt bông là một thứ dầu nửa khô, có chứa chừng 20-22% panmitin (palmitin), 4% stearin (stearine), 30-35% olein, 42-45% linolein (linoleine) và 1% chất không xà phòng hoá được.

Dầu bông ép nguội có màu vàng nhạt, không mùi vị, có chứa sinh tố E.

Dầu hạt bông
Dầu hạt bông

Hạt bông có chứa hai chất độc: Gossypola vàng và gossypola đỏ. Cả hai chất này đều có chứa trong lá mầm.
Gossypola là một chất có chứa phenol và andehyt.
Gossypola uống ít độc, tiêm mạch máu độc hơn, tiêm 0,50g vào phúc mạc con thỏ sẽ chết sau 4 ngày .

Gossypola bị phá bởi nhiệt để cho một chất ít độc hơn, cho nên khô dầu bông ép nóng ít độc hơn khô dầu ép nguội.

Muốn tìm gossypola thêm H2SO4 vào dầu sẽ thấy màu đỏ, hoặc nếu thêm FeCl3 sẽ có màu xanh lục.

Tác dụng dược lý

Người ta thấy hạt bông sau khi đã loại chất gossypola có tác dụng lợi sữa, trong sữa tỷ lệ bơ và cadein tăng lên.

Công dụng và liều dùng

Làm thuốc lợi sữa, dùng với liều 5g, dưới dạng thuốc sắc.

Đơn thuốc

Hạt bông sao vàng 5g, cam thảo 2g, nước 600ml, sắc còn 200ml. Chia ba lần uống trong ngày (đơn ghi trong Hoà hán dược ứng dụng phương). Xưa kia Nhật Bản có ra một số biệt dược lợi sữa chế từ hạt bỏngvới tên lactaogon (lactaogol), mamain, lactomin (lactomil)…

Ngày viết:
Giáo sư – Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi sinh ngày 2 tháng 1 năm 1919 tại xã Phú Minh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội và mất ngày 3 tháng 2 năm 2008. Ông là một nhà nghiên cứu dược học nổi tiếng và là “cây đại thụ” của nền y học cổ truyền Việt Nam.
LEAVE A REPLY
Please enter your comment!