Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi
Thuyền Thuế trang 813-814 tải bản PDF tại đây.
Còn có tên là thuyền thoái, thiển thoái, thiền xác, thiền thuế.
Thuyền thuế là xác lột (Periostracum cicadae) của con ve sầu Cryptotympana pustulata Fabricius thuộc họ Ve sầu (Cicadae) khi đang lớn lên, thiền=con ve, thuế xác.
Mô tả
Con ve sầu là một loại sâu bọ có vỏ cứng, có đốt. Con đực giao cấu xong thì chết, con cái đề trứng ở dưới vỏ cây hoặc khe đá. Khi mới nở, chưa có cảnh, sống ở dưới đất, sau khi lột xác, có cánh và sống ở trên cây.
Phân bố, thu hái và chế biến
Ve sầu có nhiều ở các vùng rừng núi, các thành phố, ở những nơi có cây to. Thu hoạch thuyền thoái vào mùa hè, trên cây to hoặc trên mặt đất. Có những nơi sau trận mưa to mùa hè, xác ve trên cây bị gió mưa làm rơi xuống, nước cuốn trôi theo dòng suối bị các cành lá cây giữ. Lấy rổ với hoặc nhặt lấy. Rửa sạch rác rưởi phơi khô. Mỗi kilogam phải có ước 6.000-7.000 xác ve.
Thành phần hoá học
Hoạt chất chưa rõ. Chỉ mới biết trong xác về có chất kitin.
Nghiên cứu xác về bản ở Thượng Hải, người ta phân tích thấy có 7,86% nitơ, 14,57% tro.
Tác dụng dược lý
Chưa thấy có tài liệu nghiên cứu. Trong sách cổ, Hoàng Cung Tú nói: “Con ve là dư khi của cây sinh ra, chỉ uống gió ăn sương mà sống nến có những năng lực sau đây:
Thể nhẹ nên chữa các chứng phong nhiệt ở can kinh (thuộc gan).
Tính hay thoát ra, đổi lốt cho nên chữa được phụ nữ dở dạ khó đẻ, tan được màng mỏng che con người.
Tiếng kêu trong vang cho nên chữa các chứng Tiếng kêu trong vang cho nên chữa các chứng mất tiếng.
Ngày kêu đêm nghỉ cho nên chữa chứng dạ đề (khóc đêm) (Bản thảo cương mục).
Công dụng và liều dùng
Còn ở trong phạm vi nhân dân dùng làm thuốc trấn kinh và chữa sốt, chữa kinh giật, kinh phong, co quáp chân tay của trẻ em, họ cảm mất tiếng, viêm tai giữa. Dùng ngoài làm thuốc chữa lở, mắt có mang mộng. Gần đây người ta dùng thiền thuế chữa một số trường hợp uốn ván có kết quả. Ngày uống 1-3g dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột.
Theo tài liệu cổ thiền thuế vị mặn, ngọt tính hàn, vào hai kinh can và phế. Có tác dụng tán phong nhiệt, giải kinh tuyên phế, thấu đậu chẩn. Dùng chữa đậu chẩn, phong chẩn, trẻ con kinh giật, phá thương phong, đầu phong choáng váng, mất tiếng, mất có màng mộng. Những người hư chứng và không phong nhiệt không dùng được.
Đơn thuốc có thiền thuế.
Chữa cảm mạo, viêm khí quản họ mất tiếng (Diệp Quyết Tuyền).
Thiền thuế 3g, ngưu bàng tử 10g, cam thảo 3g, cất cánh 5g, nước 400ml. Sắc còn 200ml. Chia làm 3 lần uống trong ngày.
 của con ve sầu Cryptotympana pustulata Fabricius thuộc họ Ve sầu (Cicadae)){kind=link}