Thông tin về Streptokinase – thuốc điều trị huyết khối

Dược lý và cơ chế tác dụng của Streptokinase

Dược lực học

Streptokinase, hay SK, là một loại enzyme và cũng là một loại thuốc làm tan huyết khối. Chúng tôi đang tập trung vào thuốc theo con đường này, được sử dụng để làm tan cục máu đông ở những bệnh nhân bị đau tim hoặc thuyên tắc động mạch/phổi. Streptokinase hoạt động thông qua việc cho phép phân cắt liên kết Arg/Val trong plasminogen, do đó plasmin được hình thành sẽ phá vỡ chất nền fibrin trong huyết khối, từ đó tạo ra tác dụng tiêu huyết khối. Streptokinase kích hoạt plasminogen. Sau đó phóng to hơn nữa đến mạng lưới nội chất trong gan, vitamin K1 2,3-epoxide sử dụng phức hợp vitamin K epoxide reductase tiểu đơn vị 1 để trở thành vitamin K dạng khử (phylloquinone), sau đó quay trở lại vitamin K1 2,3-epoxide liên tục thông qua gamma-carboxylase phụ thuộc vitamin K. Men này còn xúc tác cho các tiền chất của prothrombin và các yếu tố đông máu VII, IX và X thành prothrombin, và các yếu tố đông máu VII, IX và X. Từ đó, các tiền chất và yếu tố này rời khỏi tế bào gan và đi vào lòng mao mạch máu. Khi đó, prothrombin được xúc tác thành phức hợp prothrombinase phức hợp protein được tạo thành từ yếu tố đông máu Xa/yếu tố đông máu Va (yếu tố 3 của tiểu cầu). Các yếu tố này được kết hợp bởi yếu tố đông máu V. Thông qua hai yếu tố là yếu tố đông máu Xa và yếu tố đông máu Va, thrombin được tạo ra, sau đó sử dụng các chuỗi fibrinogen alpha, beta và gamma để tạo ra fibrin (lỏng lẻo). Điều này sau đó được biến thành yếu tố đông máu XIIIa, được kích hoạt thông qua chuỗi yếu tố đông máu XIII A và B. Từ đây, fibrin (lưới) được tạo ra sẽ tương tác với các tế bào nội mô để gây đông máu. Sau đó, plasmin được tạo ra từ fibrin (lưới), sau đó được nối với chất hoạt hóa plasminogen loại mô thông qua plasminogen được hoạt hóa bởi streptokinase và tạo ra các sản phẩm thoái hóa fibrin. Đây là những enzym tồn tại trong máu của bạn sau khi cơ thể bạn làm tan cục máu đông. Trở lại với yếu tố được vận chuyển từ gan, yếu tố đông máu X được xúc tác thành một nhóm enzym gọi là phức hợp tenase: yếu tố đông máu IX và yếu tố đông máu VIIIa (yếu tố 3 của tiểu cầu). Phức hợp protein này cũng được đóng góp bởi yếu tố đông máu VIII, yếu tố này thông qua prothrombin được xúc tác thành yếu tố đông máu VIIIa. Từ đó, phức hợp protein này được xúc tác thành phức hợp prothrombinase, nhóm các protein đã đề cập ở trên, góp phần làm cho quá trình trên kết thúc bằng các sản phẩm thoái giáng của fibrin. Một enzym khác được vận chuyển từ gan là yếu tố đông máu IX trở thành yếu tố đông máu IXa, một phần của phức hợp căng, thông qua yếu tố đông máu XIa. Yếu tố đông máu XIa được tạo ra thông qua yếu tố đông máu XIIa, yếu tố này chuyển đổi yếu tố đông máu XI thành yếu tố đông máu XIa. Yếu tố đông máu XIIa được đưa vào thông qua chuỗi kích hoạt bắt đầu từ tế bào nội mô với chuỗi collagen alpha-1 (I), kết hợp với yếu tố đông máu XII kích hoạt yếu tố đông máu XIIa. Nó cũng được kích hoạt thông qua prekallikrein huyết tương và yếu tố đông máu XIIa kích hoạt kallikrein huyết tương, sau đó kết hợp với yếu tố đông máu XII đồng thời với sự kết hợp chuỗi collagen trước đó để kích hoạt quá trình đông máu XIIa. Cuối cùng, yếu tố đông máu VII được vận chuyển trước đó và yếu tố mô đến từ tổn thương mạch máu phối hợp với nhau để kích hoạt yếu tố mô: yếu tố đông máu VIIa. Men này giúp cho yếu tố đông máu X xúc tác thành yếu tố đông máu Xa, góp phần tạo nên phức hợp prothrombinase và hoàn thiện con đường.

Dược động học

Hấp thu: Sau 20 phút, Streptokinase khởi phát tác dụng.

Chuyển hóa: Ở gan. Streptokinase trải qua quá trình phân giải protein.

Thải trừ: Tại nước tiểu. Streptokinase có thời gian bán thải 80 phút.

Công dụng và chỉ định của Streptokinase

Streptokinase điều trị:

• Nhồi máu cơ tim, huyết khối động mạch vành.
• Chứng huyết khối tĩnh mạch sâu.
• Nghẽn động mạch và huyết khối.
• Nghẽn cầu nối tĩnh mạch.
• Nghẽn động mạch phổi.

Chống chỉ định của Streptokinase

Không dùng Streptokinase cho người:

Tai biến mạch máu não gần đây.

Tiền sử hoặc đang bị xuất huyết nội.

Huyết áp tăng không kiểm soát được.

U nội sọ, u khác tiềm ẩn nguy cơ xuất huyết.

Xuất huyết thể tạng đã biết.

Suy gan, thận nặng.

Bệnh võng mạc tăng huyết áp.

Phụ nữ có thai.

Phình động mạch.

Dùng thuốc chống đông.

Mới thực hiện phẫu thuật lớn.

Viêm tụy cấp.

Dị dạng động, tĩnh mạch.

Viêm nội tâm mạc.

Rối loạn đông máu lan rộng.

Phẫu thuật xâm lấn gần đây.

Xoa bóp tim vùng kín.

Phẫu thuật xâm lấn gần đây.

Viêm màng ngoài tim.

Liều dùng và cách dùng của Streptokinase

Liều dùng của Streptokinase

Bệnh tắc động mạch:

Truyền động mạch.

Liều: 1000-2500 đơn vị trong 3-5 phút liên tụ tối đa 10 giờ.

Liều tối đa: 25000 đơn vị.

Truyền liên tục liều thấp: 5000-10000/giờ.

Không dùng >5 ngày.

Có thể dùng cho tắc mạch nhiều chỗ hoặc cho trường hợp tiếp cận mạch khó khăn:

Ban đầu: 250000 đơn vị trong 0,5 giờ truyền tĩnh mạch.

Duy trì: 100000 đơn vị/giờ, tối đa 5 ngày.

Nhồi máu cơ tim cấp:

1500000 đơn vị liều duy nhất truyền 1 giờ.

Nên dùng trong 12 giờ bắt đầu khi xuất hiện từ đoạn ST hoặc blốc nhánh trái.

Huyết khối tĩnh mạch sâu:

Ban đầu: 250000 đơn vị truyền 0,5 giờ.

Duy trì: 100000 đơn vị/giờ trong 3 ngày.

Thuyên tắc tĩnh mạch phổi:

Ban đầu: 250000 đơn vị truyền 0,5 giờ.

Duy trì: 100000 đơn vị/giờ trong 1 ngày. Có thể dùng 1500000 đơn vị/1-2 giờ.

Huyết khối tĩnh mạch võng mạc:

Ban đầu: 250000 đơn vị truyền 0,5 giờ.

Duy trì: 100000 đơn vị/giờ trong 12 giờ.

Cách dùng của Streptokinase

Streptokinase dùng tiêm truyền.

Streptokinase pha từ từ vào dung môi, nên đổ từ từ, nghiêng lọ dung môi, quay lọ theo hình tròn, không lắc tạo bọt.

Dung môi có thể là nước vô trùng tiêm hoặc NaCl 0,9%.

Tác dụng không mong muốn của Streptokinase

Tương tác thuốc của Streptokinase

Thuốc ức chế hoạt động tiểu cầu: Khiến nguy cơ xuất huyết tăng.

Thuốc chống đông: Nguy cơ xuất huyết tăng.

Thận trọng khi sử dụng Streptokinase

Dùng Streptokinase thận trọng ở người:

Người cao tuổi.

Gần đây đặt nội khí quản.

Bệnh mạch máu não.

Phụ nữ cho con bú.

Mới chấn thương.

Xuất huyết tiêu hóa.

Bóc tách động mạch chủ.

Tăng nguy cơ huyết khối tim trái.

Bất kỳ tình trạng chảy máu nào.

Viêm phế quản nặng.

Phẫu thuật cắt động mạch chủ.

Bệnh lao hở.

Mới hồi sức tim phổi.

Bệnh võng mạc xuất huyết do tiểu đường.

Người có ống thông niệu đạo trong.

Viêm tắc tĩnh mạch nhiễm trùng.

Mới phẫu thuật.

Mới sinh nở.

Nên theo dõi các chỉ số:

• Điện tâm đồ.
• Huyết áp.
• Dấu hiệu chảy máu.
• Nồng độ Fibrinogen.
• Nhịp tim.
• Công thức máu.
• Xét nghiệm APTT.
• Xét nghiệm INR.

Cách bảo quản Streptokinase

Streptokinase cần để trong hộp, xa tầm tay trẻ để con không nghịch, nguy hiểm.

Không để trong tủ đá, tránh ẩm nóng, chi để nơi <25 độ.

Sau khi pha phải để tủ mát 2-8 độ.

Các dạng bào chế phổ biến của Streptokinase

Streptokinase được bào chế dưới dạng:

Viên nén 10mg: Dùng thuận tiện nhưng đây không phải là đường dùng phổ biến, dùng hiệu quả không cao nhưng dễ sử dụng.

Thuốc tiêm truyền 1500000 đơn vị/50ml chủ yếu là dạng bột đông khô để pha trong dung môi để tiến hành tiêm truyền, truyền từ từ để cải thiện tình trạng tắc mạch.

Streptokinase đóng trong các lọ có màu sắc khác nhau, mỗi lọ 6,5m chứa hàm lượng Streptokinase như sau:

• Xanh lam: 750000 đơn vị.
• Xanh lá cây: 250000 đơn vị.
• Đỏ: 1500000 đơn vị.

Tùy vào nhu cầu sử dụng mà có thể lựa chọn lọ thuốc có hàm lượng phù hợp để sử dụng.

Biệt dược gốc của Streptokinase là: Kabikinase, Streptase.

Thuốc khác chứa Streptokinase là: Stukinase, Eptase,…

Tài liệu tham khảo

1. Chuyên gia của Mims. Streptokinase, Mims. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2023
2. Chuyên gia của Pubchem. Streptokinase Action Pathway, Pubchem. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2023