Cây Thùn Mũn (Cây Chua Meo) – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi

434
Cây Thùn Mũn
Cây Thùn Mũn
Đánh giá

Những cây thuốc và vị thuốc Việt NamĐỗ Tất Lợi

Thùn mũn trang 167-168, tải bản PDF tại đây.

Còn gọi là cây chua meo (tên ở Lạng Giang, Bắc Giang), cây phi tử, cây chua ngút – vốn vén, tấm cùi (Thổ), xốm mun (Thái).

Tên khoa học Embelia ribes Burm.

Thuộc họ Đơn nem Myrsinaceae.

Người ta dùng quả phơi hay sấy khô của cây thùn mũn.

Mô tả cây

Cây mọc hoang ở các đồi thành từng bụi cao chừng 1-2m. Thân màu tía tím thỉnh thoảng có cành đỏ tươi hơn, trông như hơi mốc. Có vạch dọc rất rõ, bì khổng nhỏ như hạt kẻ. Lá mọc so le, hình lưỡi mác, mặt dưới nhạt hơn, dài 4,5- 5cm, rộng 1,5-2cm. Phiến ở phía cuống hẹp nhọn. Cuống ngắn 5-6mm.

Khi quả chín hái về xát sạch vỏ, phơi khô; khi dùng tán nhỏ. Vị lúc đầu ngọt sau chua và hơi tê tê.

Cây Thùn Mũn
Cây Thùn Mũn

Thành phần hóa học

Trong quả có tanin, tinh dầu và axit embelic (còn gọi là embelin hay embelon=dihydroxy 2- 5-lauryl 3-benzo quinon 1-4) một chất có cấu tao quinonic.

Tác dụng dược lý

Chưa có tài liệu nghiên cứu, nhưng nhân dân dùng làm thuốc chữa giun sán, không thấy có hiện tượng độc, chỉ hơi say say.

Công dụng và liều dùng

Nhân dân dùng hạt trị giun đũa, giun kim và sán xơ mít.

Tối hôm trước nhịn, sáng sớm hôm sau uống 5g bột trộn với mật hoặc đường.

Trẻ con uống 2-2,5g.

Ở Bắc Ninh có nơi uống tới 3 thìa xúp gạt ngang.

Cây Thùn Mũn
Tác dụng của Cây Thùn Mũn

Chú thích:

1. Tên chua ngút, phi tử còn dùng chỉ hạt và quả của cây Cordia bantamensis Blume thuộc họ Vòi voi Borraginaceae và cây Leea rubra Blume thuộc họ Leeaceae, chưa thấy có tài liệu nghiên cứu. Những công dụng và liều dùng cũng như trên.

2. Các nước khác còn dùng quả cây Eure- busta Roxb, E, micrantha DC, cùng họ.

Ngày viết:
Giáo sư – Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi sinh ngày 2 tháng 1 năm 1919 tại xã Phú Minh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội và mất ngày 3 tháng 2 năm 2008. Ông là một nhà nghiên cứu dược học nổi tiếng và là “cây đại thụ” của nền y học cổ truyền Việt Nam.
LEAVE A REPLY
Please enter your comment!