Nguồn : Vietnam Digital Health Network
GIÁM ĐỐC CÔNG NGHỆ THẾ HỆ MỚI: TỪ NGƯỜI MUA HÀNG TẬP THỂ ĐẾN KIẾN TRÚC SƯ CHO ĐỔI MỚI
Kỷ nguyên AI không thực sự là về công nghệ. Mà đó là về các quyết định. Chúng ta nên xây dựng gì? Nên mua gì? Làm sao để điều phối mọi thứ nhằm tạo ra kết quả thực sự cho tổ chức?
Những câu hỏi này phơi bày một sự thật khó chịu: nhiều tổ chức y tế có những nhà lãnh đạo chỉ đơn thuần là người vận hành, trong khi điều họ thực sự cần là những nhà sáng tạo.
HÌNH MẪU “NGƯỜI MUA HÀNG TẬP THỂ”
Hãy bước vào phòng CNTT của hầu hết các hệ thống y tế, bạn sẽ thấy một mô hình quen thuộc. CIO đang tham dự các buổi demo từ nhà cung cấp. Đánh giá hồ sơ mời thầu (RFP). Đàm phán hợp đồng. Nhận được sự công nhận vì đã mang về một công cụ AI mới nhất mà một hệ thống y tế đối thủ vừa triển khai.
Không có gì sai với công việc này. Nó là cần thiết. Mỗi CIO đều cần đóng vai trò một phần là “người mua hàng tập thể” – đó là một chức năng cốt lõi của vai trò này.
Vấn đề nảy sinh khi các nhà lãnh đạo chỉ dừng lại ở đó. Khi toàn bộ tầm nhìn chiến lược chỉ đơn giản là “mua thứ mà các lãnh đạo khác đang mua.” Khi mô hình vận hành là mua sắm thay vì kiến trúc.
Tôi chứng kiến điều này xảy ra trong thời gian thực. Một hệ thống y tế mua một công cụ ghi chép tài liệu lâm sàng sử dụng AI (AI clinical documentation) vì đối thủ vừa làm vậy. Sau đó là một giải pháp AI cho quản lý chu trình doanh thu (RCM) vì nó được giới thiệu tại hội nghị HIMSS. Rồi một nền tảng phân tích dự báo vì hội đồng quản trị hỏi đến. Rồi một giải pháp ghi âm/lắng nghe môi trường (ambient AI) vì bác sĩ yêu cầu.
Mỗi thương vụ đều có lý do chính đáng. Mỗi nhà cung cấp đều mang lại giá trị. Nhưng không ai có thể giải thích cách chúng kết nối với nhau. Không ai có một tầm nhìn mạch lạc về những gì họ đang xây dựng hướng đến. CIO có thể nói cho bạn biết từng công cụ làm gì, nhưng không thể giải thích cách chúng phối hợp với nhau để chuyển đổi chăm sóc, cải thiện kết quả hoặc tạo ra lợi thế chiến lược.
Họ đang thu gom các linh kiện mà không có bản thiết kế kiến trúc. Họ đang chạy theo thị trường bằng ngân sách mua sắm lớn thay vì dẫn dắt tổ chức bằng tầm nhìn.
Một hệ thống y tế với 40 công cụ AI nhưng không có kiến trúc thì không phải đang có chiến lược AI – mà là đang có thói quen mua sắm.
Đây không phải là sự yếu kém. Mà là sự hiểu sai căn bản về vai trò trong nền kinh tế AI.
TẠI SAO NHỮNG NGƯỜI VẬN HÀNH GIỎI LẠI GẶP KHÓ KHI TRỞ THÀNH NGƯỜI SÁNG TẠO
Những người vận hành tôi đang mô tả thường rất giỏi. Họ điều hành hệ thống IT hiệu quả. Quản lý ngân sách tốt. Duy trì hệ thống hoạt động ổn định.
Nhưng khi bạn hỏi họ về tầm nhìn cho AI trong y tế, bạn chỉ nhận lại sự im lặng. Hoặc tệ hơn, là tài liệu tiếp thị của nhà cung cấp.
Họ thiếu quan điểm riêng. Họ không thể diễn đạt những gì mình đang tạo ra bởi vì họ không tạo ra – họ đang lắp ráp. Lộ trình của họ là danh sách các thương vụ mua sắm, chứ không phải là bản thiết kế cho sự chuyển đổi.
Điều này từng hiệu quả khi công nghệ chỉ là chức năng hỗ trợ (lời bình: đây là điều mình không hề muốn). Nhưng trong nền kinh tế AI, công nghệ là hạ tầng chiến lược. Công việc của CIO không phải là triển khai tầm nhìn – mà là phải có một tầm nhìn.
MÔ HÌNH VẬN HÀNH CNTT TỰ PHỤC HỒI
Đây là điều mà các CIO thế hệ mới nhìn thấy nhưng nhiều người khác thì không: chính mô hình vận hành đang được AI tái định hình.
Vận Hành Ưu Tiên AI (AI first) Thực Sự Trông Như Thế Nào
Vận hành CNTT truyền thống đồng nghĩa với việc xử lý sự cố bảo mật, phản ứng với gián đoạn, giải quyết vấn đề hiệu năng, hỗ trợ người dùng cuối. Điều này đòi hỏi một đội ngũ lớn nhân sự tài năng làm việc suốt ngày đêm.
Nhưng các CIO thế hệ mới đang xây dựng một mô hình khác hoàn toàn:
- Bảo mật có thể tự động phát hiện và phản ứng với các mối đe dọa
- Hạ tầng có thể tự phục hồi trước khi người dùng phát hiện sự cố
- Hệ thống hỗ trợ có thể tự xử lý 80% vấn đề mà không cần đến con người
- Đào tạo được cung cấp tức thì bởi AI tutor cá nhân hóa theo từng người học
Điều này không phải lý thuyết. Nó đang được hiện thực hóa ngay lúc này bởi những CIO có tầm nhìn và đang “xây đường ray trước khi đoàn tàu chạy tới” – và họ đang âm thầm vượt xa phần còn lại.
Bạn có nhìn thấy tương lai này không? Quan trọng hơn: bạn có đang xây dựng nó không?
Những Đặc Điểm Lãnh Đạo Đang Trỗi Dậy Trong Kỷ Nguyên Mới
Chúng ta đã bàn đến ba siêu kỹ năng nền tảng trong nền kinh tế AI: khả năng ra quyết định, tốc độ học hỏi, và năng lực điều phối. Có hai đặc điểm nữa phân biệt rõ người vận hành và người sáng tạo:
Tư Duy Người Vận Hành vs. Tư Duy Người Sáng Tạo
Người Vận Hành
- Triển khai thực hành chuẩn
- Chờ đợi sự rõ ràng
- Mua giải pháp
- Theo sau thị trường
- Quản lý tài nguyên
- Tối ưu công cụ
Người Sáng Tạo
- Đặt câu hỏi về lý do tồn tại của thực hành đó
- Thử nghiệm dù còn mơ hồ
- Xây dựng nguyên mẫu
- Dẫn dắt bằng tầm nhìn
- Điều phối năng lực
- Thiết kế hệ thống
Sự Tò Mò: Luôn Đặt Câu Hỏi “Tại Sao” và “Nếu Thì Sao”
Các nhà lãnh đạo tò mò không chấp nhận hiện trạng. Họ hỏi: Tại sao quy trình này lại tồn tại? Quy trình này đang giải quyết ràng buộc nào? Điều gì sẽ xảy ra nếu ràng buộc đó không còn?
Họ có thể là vị CMIO theo sát điều dưỡng cấp cứu cả tuần. Là CIO đặt câu hỏi liệu kiến trúc dữ liệu hiện tại có đáp ứng được chiến lược AI hay không. Là giám đốc hỏi “Nếu giả định AI agent sẽ quản lý toàn bộ hệ thống, ta sẽ thiết kế lại nó thế nào?”
Chính sự tò mò thúc đẩy tốc độ học hỏi – đưa bạn từ hiểu biết bề mặt đến kiến thức chiều sâu thực sự.
Tính Linh Hoạt: Xu Hướng Hành Động và Tự Xây Dựng
Các nhà lãnh đạo linh hoạt có xu hướng hành động. Họ không chờ đợi sự rõ ràng tuyệt đối hay đầy đủ nguồn lực.
Họ chạy thử nghiệm với các LLM mã nguồn mở (trong phạm vi nhóm công nghệ) trong khi chờ phê duyệt nền tảng AI doanh nghiệp. Họ xây dựng nguyên mẫu thô bằng công cụ no-code để kiểm chứng ý tưởng. Họ điều phối các hệ thống hiện có theo cách mới thay vì chờ mua giải pháp hoàn hảo.
Sự linh hoạt giữ cho mọi thứ tiếp tục tiến về phía trước dù luôn luôn có hạn chế. Đó là sự khác biệt giữa những người chỉ nói về việc họ sẽ làm gì nếu có thêm nguồn lực, và những người vẫn “giao hàng” bất chấp thiếu thốn.
CHÂN DUNG THỰC SỰ CỦA CIO THẾ HỆ MỚI
Vẫn Là Người Mua Hàng Tập Thể – Nhưng Với Một Vai Trò Nhỏ Hơn
Việc mua sắm vẫn là một phần trong công việc. Nhưng nó chỉ là phần nhỏ hơn, được dẫn dắt bởi tư duy kiến trúc thay vì chạy theo thị trường.
CIO thế hệ mới chỉ mua những thành phần phù hợp với tầm nhìn tổng thể. Họ có thể giải thích chính xác mỗi thương vụ mua sắm giúp thúc đẩy kết quả chiến lược nào. Họ không lắp ráp các công cụ “tốt nhất trong phân khúc” – họ đang mua các năng lực cần thiết để hoàn thiện những gì họ đang xây dựng.
Định Nghĩa Lại Khái Niệm “Người Vận Hành Giỏi”
Trước đây, một người vận hành giỏi là người điều hành hệ thống CNTT hiệu quả với đội ngũ nhân sự hùng hậu. Nhưng giờ đây, điều đó chỉ còn là “điều kiện cần”.
Định nghĩa mới là: điều phối các tác nhân AI để quản lý bảo mật, vận hành, hỗ trợ và đào tạo.
Một người vận hành giỏi hiện nay có thể:
- Kiến trúc các quy trình làm việc dựa trên AI để xử lý công việc lặp đi lặp lại một cách tự động
- Thiết kế lộ trình xử lý khi AI đạt giới hạn và cần can thiệp từ con người
- Xây dựng vòng phản hồi để AI cải thiện dần theo thời gian
- Quản lý giao diện giữa con người và AI để nhân viên tin tưởng thay vì kháng cự sự tự động hóa
Nếu bạn vẫn suy nghĩ về vận hành CNTT giống như ba năm trước, thì bạn đã bị bỏ lại phía sau.
Trước Tiên Là Người Sáng Tạo và Xây Dựng
Đây chính là đặc điểm phân biệt cốt lõi. CIO thế hệ mới có quan điểm rõ ràng về những gì AI có thể làm trong hệ thống y tế của họ, dựa trên dân số bệnh nhân, đội ngũ lâm sàng, các ràng buộc vận hành và ưu tiên chiến lược cụ thể.
Họ trình bày tầm nhìn đó một cách rõ ràng — không phải bằng những từ ngữ hào nhoáng, mà là bằng ngôn ngữ cụ thể mà các lãnh đạo lâm sàng, bộ phận tài chính và hội đồng quản trị đều có thể hiểu và ủng hộ.
Và họ thực sự bắt tay vào xây dựng: thử nghiệm, học từ thất bại, mở rộng những gì hiệu quả, đạt được tiến bộ cụ thể theo từng quý.
TƯ DUY KIẾN TRÚC SƯ CHO ĐỔI MỚI
CIO thế hệ mới suy nghĩ như một “Kiến Trúc Sư Đổi mới” – người hiểu rằng thiết kế tòa nhà ảnh hưởng đến hành vi con người, phục vụ nhu cầu cộng đồng và tích hợp với hạ tầng xung quanh.
CIO y tế với tư duy “Kiến Trúc Sư Phục Hưng”:
- Nhìn Thấy Tổng Thể: Hiểu cách các quy trình lâm sàng, kiến trúc dữ liệu, hạ tầng bảo mật và năng lực AI giao thoa. Điều phối hệ thống hướng đến kết quả, không phải từng thành phần rời rạc.
- Cân Bằng Giữa Xây và Mua: Biết rõ nên phát triển năng lực nào nội bộ, và năng lực nào nên mua. Tích hợp nhuần nhuyễn giữa giải pháp mua sẵn và phần tự xây.
- Thích Ứng Với Ngữ Cảnh: Hiểu rõ các ràng buộc, văn hóa và ưu tiên chiến lược cụ thể của tổ chức. Biết điều gì sẽ hiệu quả tại đây, dù có thể đã từng hiệu quả khác ở nơi khác.
- Tư Duy Hệ Thống: Nhìn thấy các hiệu ứng bậc hai (là những hậu quả gián tiếp, không rõ ràng ngay lập tức, phát sinh từ hậu quả ban đầu – bậc nhất của một hành động hoặc quyết định). Dự đoán điểm đứt gãy và thiết kế tính phục hồi ngay từ đầu.
- Truyền Đạt Tầm Nhìn: Huy động sự ủng hộ từ lãnh đạo lâm sàng, bộ phận tài chính và hội đồng quản trị. Truyền tải kiến trúc kỹ thuật thành kết quả kinh doanh rõ ràng.
Chính điều này phân biệt CIO thế hệ mới với “người mua hàng tập thể.” Không phải thông minh hơn hay kỹ thuật hơn – mà là những “Kiến Trúc Sư Đổi mới” thay vì chỉ là người triển khai. Là những nhà sáng tạo chứ không chỉ là người vận hành.
NHỮNG ĐIỀU CIO THẾ HỆ MỚI CẦN TỰ THÂN DẪN DẮT
Nếu bạn vẫn nghiêng về vai trò người vận hành hơn là người sáng tạo, thì tin tốt là: điều này hoàn toàn có thể học được.
NHỮNG GÌ CIO THẾ HỆ MỚI CẦN TỰ MÌNH XÂY DỰNG
1. Xây Dựng Góc Nhìn Riêng
Hãy chọn một lĩnh vực mà bạn tin rằng AI có thể chuyển đổi cách cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại tổ chức của bạn. Đào sâu. Nói chuyện với bác sĩ. Theo dõi quy trình công việc. Hiểu rõ các ràng buộc và điểm dễ thất bại.
Sau đó, hãy trình bày tầm nhìn của bạn: Nếu mọi thứ vận hành hoàn hảo, nó sẽ trông như thế nào? Kết quả sẽ thay đổi ra sao? Những điều kiện tiên quyết nào cần được đáp ứng?
Viết ra. Chia sẻ. Mài giũa. Một góc nhìn chỉ trở nên sắc bén khi được thể hiện rõ ràng và thách thức thường xuyên.
2. Bắt Đầu Từ Những Điều Nhỏ
Bạn không cần phê duyệt ngân sách để chạy thử nghiệm. Hãy chọn một vấn đề nhỏ và xây dựng giải pháp với các công cụ mã nguồn mở, nền tảng no-code, hoặc bất cứ gì sẵn có.
Mục tiêu không phải là sự hoàn hảo – mà là học cách tư duy như một người xây dựng. Hiểu được điều gì cần có để chuyển từ ý tưởng thành giải pháp thực tế.
Mỗi lần “xây” sẽ dạy bạn về điều phối, tích hợp và vận hành thực tế.
3. Học Hỏi Về Tương Lai Tự Phục Hồi
Hãy dành thời gian mỗi tuần để tìm hiểu về kiến trúc dựa trên tác nhân AI và vận hành tự động. Không phải tài liệu tiếp thị của nhà cung cấp – mà là cách các tổ chức tiên phong đang triển khai thực sự.
Tham gia nhóm đồng nghiệp nơi có các CIO đi trước bạn. Học từ các thử nghiệm và thất bại của họ.
Sau đó, hãy áp dụng. Chọn một quy trình trong vận hành IT và thiết kế lại nó với giả định rằng AI sẽ xử lý các công việc thường nhật.
4. Tìm Ra Những “Người Xây Dựng” Trong Tổ Chức Của Bạn
Xác định những người tò mò, linh hoạt trong tổ chức – những người thích mày mò, thử nghiệm, xây dựng ngay cả trong thời gian rảnh.
Trao cho họ không gian để thử nghiệm. Tạo điều kiện cho thất bại an toàn. Tôn vinh tốc độ học hỏi của họ, không chỉ là thành công cuối cùng.
CIO thế hệ mới xây dựng đội ngũ gồm những người sáng tạo, không chỉ là người vận hành.
HỆ SINH THÁI Y TẾ ĐỔI MỚI NHỜ CÔNG NGHỆ
CIO thế hệ mới đang kiến tạo một sự chuyển đổi căn bản trong cách chăm sóc sức khỏe được cung cấp, ghi nhận, cải tiến và mở rộng.
Họ nhìn thấy tương lai nơi:
- Ghi chép lâm sàng diễn ra tự nhiên trong quá trình chăm sóc
- Hệ thống hỗ trợ ra quyết định có ngữ cảnh và đáng tin cậy, được sử dụng thực sự
- Các hoạt động vận hành phần lớn được tự động hóa
- Dữ liệu lưu chuyển mượt mà, hỗ trợ học tập liên tục
- Bệnh nhân chủ động tham gia vào chăm sóc sức khỏe của chính mình
Và họ không chờ đợi nhà cung cấp mang lại tương lai đó. Họ đang xây dựng nó. Từng phần một. Từng tích hợp một. Từng tác nhân AI được điều phối.
Họ hiểu rằng điều này đòi hỏi sự kết hợp giữa việc tự xây và mua ngoài. Một số năng lực cần mua từ bên ngoài. Một số khác cần tự xây vì chúng mang tính khác biệt chiến lược hoặc quá đặc thù với bối cảnh để có thể mua.
Kiến Trúc Sư cho sự đổi mới biết khi nào nên làm cái nào.
NHỮNG CÂU HỎI ĐỊNH HÌNH VAI TRÒ CIO THẾ HỆ MỚI
Bạn có góc nhìn rõ ràng về những gì AI có thể làm trong tổ chức của bạn không?
Bạn có thể trình bày một tầm nhìn về chuyển đổi công nghệ trong bối cảnh cụ thể của mình không?
Bạn đang thực sự xây dựng nó – hay chỉ đang mua lại những gì người khác đã hình dung?
Bạn có thấy trước tương lai của vận hành CNTT tự phục hồi – và đang đặt “đường ray” cho nó không?
Bạn đang phát triển tư duy của một người sáng tạo – tò mò, linh hoạt, kiến trúc – hay vẫn đang “đóng khung” trong vai trò người vận hành?
ĐÂY SẼ LÀ NHỮNG YẾU TỐ ĐỊNH HÌNH VAI TRÒ LÃNH ĐẠO CNTT TRONG NGÀNH Y TẾ TRONG 5 NĂM TỚI
Những tổ chức thành công sẽ được dẫn dắt bởi các kiến trúc sư đổi mới – những người có khả năng hình dung, truyền đạt và xây dựng tương lai. Những tổ chức tụt lại sẽ được dẫn dắt bởi các nhân viên mua sắm – những người chỉ triển khai những gì người khác đã tưởng tượng.
Những yếu tố tạo ra giá trị trong nền kinh tế AI: chuyên môn sâu, tư duy phân tích, tốc độ học hỏi, năng lực điều phối, và tư duy sáng tạo.
Nhưng không điều nào trong số này xảy ra trong sự đơn độc. CIO thế hệ mới cần đồng hành cùng các đồng nghiệp cũng đang trên hành trình này. Cần những không gian an toàn để thử nghiệm, thất bại, học hỏi và chia sẻ.
Thế hệ lãnh đạo CNTT y tế tiếp theo đang được rèn luyện ngay lúc này – thông qua các thử nghiệm, quyết định và thiết kế kiến trúc mà phần lớn người khác sẽ phải mất nhiều năm mới đánh giá hết được.
Công cụ không quyết định tương lai của bạn – kiến trúc mới là thứ sẽ làm điều đó.
Tham khảo từ tác giả Russell.
