Th3
Ca lâm sàng
Nguyên nhân nào nhiều khả năng nhất gây tăng gấp đôi nồng độ normetanephrine ở một bệnh nhân nam, 80 tuổi, có tăng huyết áp, rối loạn lipid máu và lo âu, đang dùng amlodipine, simvastatin và venlafaxine, xuất hiện các đợt lo âu và đánh trống ngực?
A. U hạch bên
B. Tăng huyết áp nguyên phát
C. U tuỷ thượng thận
D. Tác dụng của thuốc
E. Rối loạn lo âu
Đáp án: D.
Điểm then chốt: Các thuốc điển hình khiến xét nghiệm metanephrine huyết tương dương tính giả là các thuốc chống trầm cảm và venlafaxine.
Giải thích chi tiết:
Bệnh nhân u tuỷ thượng thận điển hình có biểu hiện tam chứng đau đầu cơn, vã mồ hôi và nhịp tim nhanh. Khoảng 50% số bệnh nhân bị tăng huyết áp kịch phát; hầu hết các trường hợp còn lại có biểu hiện giống như tăng huyết áp nguyên phát hoặc huyết áp bình thường.
Định lượng nồng độ metanephrine huyết tương thường được tiến hành để sàng lọc u tuỷ thượng thận và u hạch bên (u hạch cạnh thượng thận), mặc dù xét nghiệm này có tỉ lệ dương tính giả cao. Độ đặc hiệu là 85% đến 89% đối với xét nghiệm metanephrine huyết tương, so với 91% đến 98% đối với xét nghiệm metanephrine niệu 24 giờ. Các nguyên nhân hay gặp gây kết quả dương tính giả là dùng thuốc hưng thần (đặc biệt là venlafaxine và các thuốc chống trầm cảm ba vòng) và các thuốc đồng vận thụ thể adrenergic (như các thuốc điều trị sung huyết và amphetamine, các thuốc này làm tăng cả metanephrine và normetanephrine). Trong trường hợp này, tăng đơn thuần normetanephrine nhiều khả năng nhất là do sử dụng venlafaxine, gây tăng nồng độ normetanephrine chọn lọc và không triệu chứng. Nếu vẫn nghĩ nhiều đến u tuỷ thượng thận, cần làm lại xét nghiệm định lượng sau khi bệnh nhân đổi thuốc điều trị trầm cảm.
Rối loạn lo âu và cơn hoảng loạn có thể giải thích cho các triệu chứng của bệnh nhân nhưng không giải thích được mức độ tăng nồng độ normetanephrine huyết tương. Bệnh nhân ít có nguy cơ mắc u tuỷ thượng thận hoặc u hạch bên do không có các triệu chứng đặc trưng (đau đầu, vã mồ hôi và đánh trống ngực), tuổi bệnh nhân tại thời điểm chẩn đoán lớn hơn nhiều so với tuổi mắc bệnh trung bình (47 tuổi), và mức độ tăng nồng độ normetanephrine là quá thấp. Ở bệnh nhân u tuỷ thượng thận, nồng độ metanephrine tăng gấp 5 đến 10 lần giới hạn trên của khoảng giá trị bình thường.
Tăng huyết áp nguyên phát thường kèm theo tăng nhẹ nồng độ metanephrine huyết tương, nhưng vẫn nằm trong khoảng giá trị bình thường.
Tài liệu tham khảo:
Neary NM et al. Drugs and pheochromocytoma–don’t be fooled by every elevated metanephrine. N Engl J Med 2011 Jun 9; 364:2268.
Young WF. Clinical practice. The incidentally discovered adrenal mass. N Engl J Med 2007 Feb 9; 356:601.
Eisenhofer G et al. Biochemical diagnosis of pheochromocytoma: how to distinguish true- from false-positive test results. J Clin Endocrinol Metab 2003 Jun 6; 88:2656.
Nguồn: NEJM.
