Bé gái sơ sinh khóc thét, tăng phản xạ Moro, đi ngoài phân lỏng, vã mồ hôi nhiều

Ca lâm sàng

[Nhi] Trẻ gái sơ sinh đủ tháng, tiền sử người mẹ nghiện heroin và khi mang thai được điều trị bằng methadone. Trẻ có vẻ không áp vú mẹ khi bắt đầu cho bú và rất quấy khóc. Trẻ khóc thét, tăng phản xạ Moro, đi ngoài phân lỏng, vã mồ hôi nhiều.

Sử dụng công cụ lượng hoá mức độ nặng của hội chứng cai thấy rằng trẻ có dấu hiệu mức độ vừa của hội chứng cai sơ sinh.

Đâu là xử trí ban đầu phù hợp nhất cho trẻ này?

A. Bắt đầu dùng diazepam
B. Bắt đầu dùng morphine liều thấp
C. Bắt đầu truyền dextrose đường tĩnh mạch
D. Khuyến khích bà mẹ ở cùng trẻ trong môi trường yên tĩnh
E. Dinh dưỡng liên tục qua ống thông mũi – dạ dày

Đáp án: D.

Điểm then chốt: Xử trí phù hợp nhất cho trẻ có dấu hiệu mức độ vừa của hội chứng cai sơ sinh là ban đầu khuyến khích bà mẹ ở cùng trẻ trong môi trường yên tĩnh.

Giải thích chi tiết:

Trẻ nguy cơ cao mắc hội chứng cai sơ sinh cần được theo dõi các dấu hiệu cai thuốc mà chúng từng phơi nhiễm trong bụng mẹ. Các dấu hiệu này bao gồm tính hưng phấn thần kinh, như kích thích, khóc thét và có thể cả co giật. Cũng có thể gặp các dấu hiệu rối loạn về tiêu hoá – như bú kém, mút không kiểm soát và liên tục, đi phân lỏng, mất nước.

Sử dụng thang điểm lượng hoá các dấu hiệu cai (như bảng điểm Lipsitz hoặc hệ thống thang điểm hội chứng cai sơ sinh Finnegan) có thể có ích trong việc xem xét các lựa chọn điều trị hội chứng cai sơ sinh. Các công cụ này có điểm càng cao gợi ý dấu hiệu cai càng nặng.

Đối với trẻ nguy cơ cao bị hội chứng cai methadone hoặc các opioid khác, chăm sóc ban đầu cần chú trọng việc tối ưu hoá các xử trí không dùng thuốc và khuyến khích bà mẹ ở cùng trẻ tại nơi yên tĩnh nhằm tăng cường mối liên hệ mẹ – con, tiếp xúc da áp da và cho trẻ bú.

Cơn đói quá mức làm nặng thêm hội chứng cai sơ sinh. Do đó, thông thường cần cho trẻ ít sữa thông qua việc bú mẹ, bú sữa mẹ trong bình hoặc uống sữa công thức. Việc cho ăn qua ống thông mũi – dạ dày là không sinh lí và không được chỉ định trên lâm sàng. Cho bú sữa mẹ trực tiếp hoặc qua bình ít có khả năng gây nguy cơ hội chứng cai sơ sinh nặng và cần được khuyến khích. Nếu tiếp tục gặp khó khăn khi cho trẻ bú và trẻ vẫn sút cân dù đã được xử trí ban đầu, lúc này có thể đặt ống thông mũi – dạ dày để cho ăn qua sonde ngắt quãng. Cũng có thể cần tăng cường dinh dưỡng cho trẻ do nhu cầu dinh dưỡng tăng lên liên quan đến hội chứng cai sơ sinh.

Thuốc được chỉ định trong trường hợp có dấu hiệu cai dai dẳng mức độ vừa đến nặng chỉ khi xử trí ban đầu không dùng thuốc không có hiệu quả. Mục tiêu điều trị là làm giảm các biểu hiện lâm sàng của hội chứng cai sơ sinh và dự phòng các biến chứng như sốt, sút cân và co giật. Khi cần dùng thuốc trong hội chứng cai sơ sinh, thuốc điều trị đầu tay điển hình là morphine hoặc methadone đường uống. Trong các trường hợp nặng, có thể hỗ trợ bằng phenobarbital hoặc clonidine.

Không nên dùng diazepam để điều trị hội chứng cai sơ sinh vì có thể làm giảm phản xạ mút và nuốt cũng như gây thêm khó khăn cho việc bú mẹ.

Định lượng đường huyết là hợp lí khi trẻ kích thích hay khó chịu; tuy nhiên dùng dextrose theo kinh nghiệm là không phù hợp ở trẻ này với tiền sử phơi nhiễm thuốc trong bụng mẹ và các dấu hiệu cũng như triệu chứng của hội chứng cai sơ sinh và không có bằng chứng về hạ đường huyết.

Tài liệu tham khảo:

MacMillan KDL et al. Association of rooming-in with outcomes for neonatal abstinence syndrome: a systematic review and meta-analysis. JAMA Pediatr 2018 Apr 1; 172:345.

Lacaze-Masmonteil T and O’Flaherty P. Managing infants born to mothers who have used opioids during pregnancy. Paediatr Child Health 2018 May; 23:220.

Kocherlakota P. Neonatal abstinence syndrome. Pediatrics 2014 Aug; 134:e547.

Wachman EM et al. Neonatal abstinence syndrome: advances in diagnosis and treatment. JAMA 2018 Apr 3; 319:1362.

Nguồn: NEJM