Th4
Glucosamine là một thực phẩm chức năng hiện nay được quảng cáo rất nhiều về các tác dụng của nó trên các bệnh về xương khớp. Tuy nhiên thực hư điều này ra sao? Liệu glucosamine có thực sự có tác dụng giảm đau, phục hồi chức năng xương khớp hay không? Điều này hiện nay vẫn là một câu hỏi gây nhiều tranh cãi trong giới y khoa.
Glucosamine là thuốc hay thực phẩm chức năng?
Tại Mỹ, Cục Quản lí Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) không công nhận glucosamine là một thuốc điều trị bệnh. Nó chỉ được coi như là một loại thực phẩm bổ sung trong chế độ ăn. Yêu cầu về bằng chứng về độ an toàn là cần thiết, tuy nhiên bằng chứng về tác dụng, hiệu quả của nó là không cần thiết, miễn là nó không được quảng cáo cho mục đích điều trị bệnh.
Tại châu Âu, glucosamine được công nhận là thuốc điều trị và được bán dưới dạng chủ yếu là glucosamine sulfate. Tuy nhiên, các hướng dẫn OARSI năm 2014 đã không khuyến nghị sử dụng glucosamine cho mục đích điều trị, không chắc chắn được liệu nó có làm giảm các triệu chứng của viêm khớp gối hay không.
Năm 2013, nhà sản xuất Rexall Sundown, Inc. và NBTY, Inc. đã đồng ý trả 2 triệu đô la để giải quyết khiếu nại của người tiêu dùng liên quan đến từ ngữ trên bao bì chai glucosamine được bán ở Costco dưới nhãn Kirkland. Tháng 8/2012, một vụ kiện tập thể tại New York liên quan đến việc 21st Century Healthcare, Inc. đã quảng cáo sai sự thật rằng bổ sung “Glucosamine 750 Chondroitin 600 Triple Strength” trong chế độ ăn uống giúp phục hồi sụn bị mất.
Một số bằng chứng về hiệu quả của glucosamine gây tranh cãi. Ví dụ, một bản đánh giá 2008-2009 về tất cả các nghiên cứu bổ sung glucosamine cho ngựa đã cho thấy hầu hết các nghiên cứu không đáp ứng được các tiêu chuẩn thông thường và mắc các lỗi cơ bản, bao gồm không kiểm tra các thành phần chính có được nói rõ hay không, thiếu các nhóm kiểm soát hoặc phép đo cơ sở thích hợp, mẫu quá nhỏ và bỏ qua các nghiên cứu trước đây hoặc sự thiếu sót tự hiển nhiên. Hầu hết các nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà sản xuất, trên các sản phẩm mà họ sản xuất thương mại, chúng thường được thực hiện để hỗ trợ cho các tuyên bố về lợi ích được sử dụng cho tiếp thị sản phẩm.
Thử nghiệm GAIT
GAIT (Glucosamine/Chondroitin Arthritis Intervention) là thử nghiệm được Viện Y tế Quốc gia của Hoa Kỳ tài trợ 12.5 triệu đô la để kiểm tra tác dụng của glucosamine và chondroitin trên viêm khớp gối, được tiến hành trong giai đoạn 2006-2010. Thử nghiệm đa trung tâm, mù đôi, kiểm soát giả dược và kéo dài 6 tháng này cho thấy glucosamine cộng với chondroitin không có tác dụng đáng kể trên các triệu chứng viêm khớp của các bệnh nhân được nghiên cứu. Nghiên cứu này, ngoài việc sử dụng một giả dược không có tác dụng, còn có sử dụng cả một thuốc giảm đau kê toa được FDA phê duyệt là celecoxib. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những bệnh nhân dùng thuốc không tốt hơn cũng không kém hơn so với những bệnh nhân dùng glucosamine, glucosamine kết hợp với chondroitin hoặc giả dược. Tuy nhiên, ở phân nhóm có đau từ trung bình đến nặng, người ta nhận thấy sử dụng glucosamine và chondroitin kết hợp có hiệu quả (25% số bệnh nhân) giảm đau cao hơn celecoxib hoặc glucosamine và chodroitin dùng đơn lẻ. Do kích thước mẫu nhỏ (khoảng 250 người), điều này vẫn cần xác nhận thêm. Nghiên cứu cũng cho thấy chondroitin sulfate không có tác dụng đáng kể trong giảm sưng khớp, tràn dịch khớp hoặc cả hai. Những nghiên cứu này chỉ ra glucosamine và chondroitin không làm giảm đau viêm xương khớp hiệu quả, mặc dù đây có thể là phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh nhân đau từ trung bình đến nặng.
Trong một nghiên cứu tiếp theo, 572 bệnh nhân từ thử nghiệm GAIT tiếp tục bổ sung glucosamine và chondroitin trong vòng 2 năm. Sau 2 năm bổ sung đơn lẻ hoặc kết hợp, người ta thấy không thu được lợi ích gì trong việc làm chậm sự mất sụn, sự mất dần bề rộng khoang khớp so với giả dược. Trong một nghiên cứu theo dõi trong 2 năm khác, không quan sát thấy sự giảm đau đáng kể hoặc phục hồi chức năng khi so sánh glucosamine và chondroitin với giả dược hoặc celecoxib. Tuy nhiên, một số mối quan hệ của các nhà nghiên cứu với Pfizer (nhà phát triển celecoxib) đã đặt ra câu hỏi tính hợp lệ của nghiên cứu.
Tác giả chính của thử nghiệm GAIT, Allen D. Sawitzke, bác sĩ y khoa, đã bày tỏ sự thất vọng của mình về những phát hiện không công bằng bất ngờ của thử nghiệm vì nhưng hạn chế đáng kể, thử nghiệm GAIT không đủ sức mạnh để xác định liệu glucosamine và chondroitin có đem lại hiệu quả trong điều trị thoái hóa khớp gối hay không.
Nghiên cứu LEGS
Nghiên cứu LEGS (Long-term Evaluation of Glucosamine Sulfate) kéo dài từ năm 2007 đến 2011 để kiểm tra xem liệu glucosamine sulfate, chondroitin sulfate hoặc kết hợp cả hai có làm giảm triệu chứng đau khớp gối trong viêm khớp hay không. 502 bệnh nhân được theo dõi trong vòng 2 năm. Các kết quả là sự tiến triển của bệnh, được đo bằng độ hẹp khe khớp (JSN) và độ đau đầu gối (VAS). Việc điều trị đã làm giảm JSN một lượng nhỏ nhưng có ý nghĩa thống kê (0.1 mm) trong 2 năm so với giả dược nhưng không có sự khác biệt về JSN giữa nhóm điều trị này với các nhóm điều trị khác và không có sự khác nhau về độ đau đầu gối giữa các nhóm. Tóm lại, người ta không tìm ra lợi ích giảm triệu chứng đáng kể khi sử dụng glucosamine và chondroitin.
Tổng kết tác dụng của Glucosamine
Rất khó để có thể kết luận là liệu glucosamine (và cùng với chondroitin) có thực sự giúp cải thiện các triệu chứng liên quan đến viêm và thoái hóa khớp hay không. Trong khi các thử nghiệm lâm sàng trước đó chỉ ra tác dụng của glucosamine thường được tài trợ bởi các công ty sản xuất glucosamine và mắc phải nhiều sai lầm nghiêm trọng trong phân tích thống kê, chúng ta có quyền nghi ngờ về tính xác thực của các thử nghiệm này. Hai thử nghiệm được nêu ở trên là hai thử nghiệm lớn và nổi tiếng về nghiên cứu tác dụng của glucosamine trên viêm và thoái hóa khớp, tuy rằng thời gian thử nghiệm là đủ lâu nhưng số mẫu vẫn không đủ lớn để có thể đưa ra một kết luận chính xác về vấn đề này. Vì chưa chứng minh được tác dụng của glucosamine nên FDA vẫn chỉ xếp nó là thực phẩm bổ sung (hay tại Việt Nam là thực phẩm chức năng) chứ không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh, có thể mua mà không cần bác sĩ kê đơn. Người bệnh bị viêm hay thoái hóa khớp cần cân nhắc thật kĩ trước khi quyết định sử dụng sản phẩm có thành phần này vì không chắc liệu thuốc có thực sự có tác dụng hay không.
